تهدیدات فضای ابری در ایران همان چالش‌هایی هستند که همزمان با گسترش زیرساخت‌های دیجیتال، مسیر رشد و تحول سازمان‌ها را با پیچیدگی‌های تازه‌ای روبه‌رو کرده‌اند. حرکت گسترده به سوی استفاده از سرویس‌های ابری اگرچه موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و افزایش سرعت ارائه خدمات شده، اما سطح جدیدی از آسیب‌پذیری و ریسک را نیز به همراه آورده است. وابستگی به ارائه‌دهندگان سرویس، ضعف در کنترل داده‌ها و کمبود استانداردهای امنیتی از مهم‌ترین مسائلی هستند که امنیت اطلاعات سازمان‌ها را تهدید می‌کنند. در ادامه همراه ما باشید تا به جزئیات کامل این موضوع بپردازیم و راهکارهای امنیتی را به شما معرفی کنیم.
گسترش استفاده از فضای ابری در ایران؛ از مزیت تا وابستگی
رشد تقاضا برای خدمات دیجیتال در سال‌های اخیر باعث شده استفاده از فضای ابری در ایران بسیار مورد توجه قرار بگیرد. این بستر با فراهم‌کردن امکان ذخیره‌سازی و مدیریت متمرکز داده‌ها، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بدون نیاز به تجهیزات گسترده، به منابع پردازشی و ذخیره‌سازی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. انعطاف‌پذیری، مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌های عملیاتی از جمله دلایلی هستند که باعث گسترش تمایل سازمان‌ها به بهره‌گیری از این فناوری شده‌اند.
در عین حال، گسترش وابستگی به خدمات ابری چالش‌های تازه‌ای در زمینه امنیت، کنترل داده‌ها و حفظ محرمانگی ایجاد کرده است. سازمان‌ها برای اطمینان از تداوم خدمات و حفاظت از دارایی‌های اطلاعاتی خود نیازمند زیرساخت ابری امن هستند تا بتوانند میان بهره‌وری و امنیت تعادل برقرار کنند و از خطرات ناشی از نفوذ یا از دست رفتن داده‌ها پیشگیری شود.
تهدیدات رایج در زیرساخت‌های ابری
1- سرقت اطلاعات
سرقت اطلاعات از تهدیدات فضای ابری
یکی از جدی‌ترین تهدیدات فضای ابری، دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس سازمان‌ها است. ساختار چندمستاجری در سرویس‌های ابری اگر به‌درستی ایزوله‌سازی نشود، می‌تواند موجب نفوذ مهاجمین به حساب یک کاربر، و سپس دسترسی به داده‌های سایر کاربران شود. گاهی نیز نقص در پیکربندی یا حملات جانبی مانند side channel timing زمینه دستیابی به کلیدهای رمزنگاری را فراهم می‌کند. رمزگذاری داده‌ها یکی از راهکارهای کاهش ریسک است، اما اگر کلیدهای رمز از دست بروند، دسترسی به اطلاعات نیز برای همیشه غیرممکن خواهد شد.
2- حملات Denial of Service
در حمله Denial of Service یا همان DoS، منابع سیستم مانند پردازنده، حافظه یا پهنای باند با حجم بالایی از درخواست‌ها اشباع شده و سرویس از دسترس کاربران خارج می‌شود. این نوع حملات می‌توانند موقت باشند اما در موارد گسترده‌تر منجر به قطع کامل سرویس و خسارات مالی شوند. از آنجا که ارائه‌دهندگان خدمات ابری منابع پردازشی مشترک دارند، چنین حملاتی می‌توانند چندین سرویس را همزمان مختل کنند. استفاده از سامانه‌های تشخیص حملات، توزیع بار شبکه و نظارت مستمر از راهکارهای کاهش اثر این نوع تهدید هستند.
3- همکار خیانتکار
در میان تهدیدات فضای ابری، خطر همکار خیانتکار جایگاه ویژه‌ای دارد. فردی با دسترسی داخلی می‌تواند آگاهانه از مجوزهای خود برای دستکاری، سرقت یا حذف اطلاعات استفاده کند. این مسئله در محیط ابری حساس‌تر است، چرا که سطح دسترسی در مدل‌های مختلف سرویس مانند IaaS یا SaaS می‌تواند گسترده‌تر باشد. نظارت رفتاری بر فعالیت کاربران، تفکیک سطح دسترسی و رمزگذاری داده‌ها در زمان استفاده، از موثرترین روش‌ها برای کاهش آسیب ناشی از این نوع تهدید محسوب می‌شوند.
4- باگ امنیتی در اشتراک‌گذاری داده‌ها
اشتراک‌گذاری آسان داده‌ها در محیط‌های ابری اگرچه همکاری بین کاربران را تسهیل می‌کند، اما در صورت پیکربندی نادرست، زمینه دسترسی غیرمجاز را فراهم می‌کند. لینک‌های اشتراک‌گذاری‌شده در صورت ارسال یا حدس زدن توسط افراد غیرمجاز، می‌توانند به نشت اطلاعات منجر شوند. به‌کارگیری سیاست‌های دقیق اشتراک‌گذاری و استفاده از احراز هویت چندمرحله‌ای از الزامات کاهش این خطر به شمار می‌آیند، که می‌توانید از آن‌ها بهره بگیرید.
5- ویروس‌های مخرب در فضای ابری
وجود بدافزار یا ویروس مخرب در زیرساخت‌ها از مهم‌ترین چالش‌ها و تهدیدات فضای ابری است. ویروس‌ها می‌توانند از طریق کاربران داخلی، نرم‌افزارهای آلوده یا پیکربندی‌های اشتباه وارد سیستم شوند. شناسایی این تهدید در فضای ابری دشوارتر از محیط‌های سنتی است، چرا که سازمان‌ها کنترل مستقیمی بر سخت‌افزار و زیرساخت‌ها ندارند. نظارت لحظه‌ای، استفاده از ضدبدافزارهای سازگار با محیط ابری و جداسازی دقیق منابع، از روش‌های موثر برای مقابله با این نوع آلودگی‌ها هستند.
6- حملات سایبری در محیط ابری
حملات سایبری در فضای ابری با هدف سرقت اطلاعات و کسب سود مالی
ارزش بالا داده‌های سازمانی و دسترسی مستقیم سرویس‌های ابری از طریق اینترنت عمومی، اهداف جذابی را در اختیار مهاجمان سایبری قرار داده است. این حملات می‌توانند شامل نفوذ، فیشینگ، تزریق کد یا دستکاری داده‌ها باشند و اغلب با هدف کسب سود مالی یا سرقت اطلاعات انجام می‌شوند. از آنجایی‌که خدمات ابری در مقیاس وسیع و توسط شرکت‌های متعدد استفاده می‌شود، یک حمله موفق می‌تواند بارها تکرار شود.
وضعیت امنیت فضای ابری در ایران
وضعیت امنیت فضای ابری در ایران تا حد زیادی به کیفیت زیرساخت‌های فنی و میزان پایبندی ارائه‌دهندگان خدمات به استانداردهای جهانی بستگی دارد. با توجه به گسترش تهدیدات فضای ابری، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای ارتقای سطح امنیت در مراکز داده داخلی صورت گرفته و بسیاری از سرویس‌ها با بهره‌گیری از پروتکل‌های رمزنگاری ارتباطی مانند SSL، انتقال امن داده‌ها را ممکن کرده‌اند. با این حال، ضعف در نظارت مستمر، ناهماهنگی در سیاست‌های امنیتی و کمبود آموزش کاربران همچنان از عوامل ایجاد مخاطره در این فضا به شمار می‌روند.
برای دستیابی به امنیت پایدار، استفاده از دیتاسنترهای معتبر، به‌کارگیری راهکارهای امنیتی پیشرفته و به‌روزرسانی مداوم تجهیزات و نرم‌افزارها اهمیت زیادی دارد. به‌علاوه، پیاده‌سازی کنترل‌های دسترسی، مدیریت صحیح حساب‌های کاربری و رمزنگاری داده‌ها باید بخشی از سیاست‌های عملیاتی هر سازمان باشد. در واقع، امنیت فضای ابری زمانی قابل اطمینان است که ترکیبی از زیرساخت‌های قوی و راهکارهای هوشمند امنیتی در کنار آموزش و آگاهی کاربران به کار گرفته شود.
چالش‌های اصلی امنیت فضای ابری در سازمان‌های ایرانی
نقض داده‌ها
نقض داده‌ها یکی از بزرگ‌ترین خطرها برای سازمان‌های ایرانی است و بیشتر از خطاهای انسانی و پیکربندی نادرست ناشی می‌شود. این وضعیت مهاجمان را قادر می‌سازد تا بدون نیاز به بدافزار، از آسیب‌پذیری‌ها برای نفوذ استفاده کنند. نبود کنترل کافی بر چرخه عمر داده‌ها و بی‌توجهی به مدیریت اعتبارنامه‌ها، خطر افشای اطلاعات را افزایش می‌دهد. برای کاهش این ریسک، بهره‌گیری از زیرساخت ابری امن و نظارت مداوم بر تنظیمات دسترسی ضروری است.
نداشتن دید یکپارچه
در بسیاری از سازمان‌ها استفاده همزمان از چند سرویس ابری، مدیریت امنیت را پیچیده کرده است. نداشتن دید یکپارچه بر کل محیط ابری باعث ایجاد نقاط کور و ضعف در تشخیص تهدیدات فضای ابری می‌شود. این ناهماهنگی میان سامانه‌ها و تیم‌های عملیاتی مانع از تحلیل دقیق رخدادها می‌شود. سازمان‌ها باید با استقرار ابزارهای مانیتورینگ متمرکز و هماهنگ‌سازی سیاست‌های امنیتی میان ارائه‌دهندگان خدمات، کنترل بهتری بر منابع ابری خود ایجاد کنند.
بارهای کاری پویا و پیچیده
افزایش استفاده از بارهای کاری پویا مانند کانتینرها، میکروسرویس‌ها و توابع بدون سرور چالش تازه‌ای برای امنیت ابری ایجاد کرده است. هرگونه ضعف در محافظت از این اجزا می‌تواند به نفوذ و تخریب داده‌ها منجر شود. پویایی این محیط‌ها و تغییرات سریع در فرایند توسعه، کنترل امنیت را دشوار می‌کند. نظارت خودکار، یکپارچه‌سازی امنیت در چرخه توسعه و ارزیابی مداوم بارهای کاری، راهکارهایی موثر برای حفظ پایداری امنیت در محیط‌های ابری هستند.
دسترسی‌های غیرمجاز و تهدیدات داخلی
بیشتر شدن تهدیدات فضای ابری با دسترسی‌های غیرمجاز
ضعف در مدیریت سطح دسترسی، یکی از دلایل اصلی نفوذ در سازمان‌های ایرانی است. کارمندان گاهی به منابعی فراتر از نیاز خود دسترسی دارند و این مسئله خطر تهدیدات فضای ابری در سازمان‌ها را افزایش می‌دهد. کمبود مهارت‌های تخصصی امنیت سایبری نیز باعث می‌شود کنترل‌های دسترسی به‌درستی پیکربندی نشوند. در چنین شرایطی، اتکا به تنظیمات پیش‌فرض ارائه‌دهندگان خدمات می‌تواند خطرناک باشد. پایش مستمر فعالیت‌ها و تعریف دقیق نقش‌ها از روش‌های موثر برای کاهش این ریسک هستند.
ناهماهنگی در سیاست‌ها و انطباق امنیتی
نبود سیاست‌های امنیتی یکپارچه و ضعف در هماهنگی میان واحدهای فناوری اطلاعات، موجب کاهش کارایی کنترل‌های امنیتی می‌شود. تفاوت در تفسیر مقررات داخلی و بین‌المللی، فرایند انطباق و حسابرسی را پیچیده می‌کند. افزون بر آن، استفاده از ابزارهای غیرمجاز و فناوری اطلاعات سایه، کنترل مرکزی را دشوار می‌سازد. برای رفع این چالش، سازمان‌ها باید چارچوبی مشخص برای سیاست‌گذاری امنیتی و سازوکاری متمرکز برای ارزیابی محیط‌های ابری خود ایجاد کنند.
راهکارهای امنیتی برای مقابله با تهدیدات فضای ابری
اجرای احراز هویت چندعاملی (MFA)
احراز هویت چندعاملی یکی از موثرترین روش‌ها برای جلوگیری از نفوذ به حساب‌های ابری است. این روش با افزودن یک لایه امنیتی اضافه در فرایند ورود، احتمال سوءاستفاده از رمزهای عبور را کاهش می‌دهد. MFA با بررسی عوامل مختلف مانند دستگاه، موقعیت جغرافیایی و زمان ورود، اطمینان می‌دهد فقط افراد مجاز به داده‌های حساس دسترسی خواهند داشت. این رویکرد با هزینه کم، سطح ایمنی بالایی ایجاد می‌کند و مانع از دسترسی غیرمجاز به برنامه‌های حیاتی می‌شود.
مدیریت دسترسی کارمندان (IAM)
مدیریت دسترسی کارمندان از اصول پایه امنیت در محیط‌های ابری است. IAM با کنترل دقیق مجوزها، تعیین نقش‌ها و محدودسازی دسترسی‌ها، خطر نشت داده‌ها را کاهش می‌دهد. این شیوه مدیریتی تعیین می‌کند که کارمندان تنها به منابعی دسترسی داشته باشند که برای انجام وظیفه‌شان لازم است. همچنین این اقدام علاوه‌بر جلوگیری از ویرایش ناخواسته اطلاعات، مانع از بهره‌برداری هکرها از حساب‌های کاربران می‌شود.
نظارت بر فعالیت‌های کاربران نهایی (End-User Monitoring)
پایش رفتار کاربران نهایی نقش مهمی در تشخیص تهدیدات فضای ابری دارد. شناسایی فعالیت‌های غیرعادی مانند ورود از IP ناشناس یا استفاده از دستگاه‌های غیرمجاز به کشف سریع حملات کمک می‌کند. برای انجام این کار، سرویس‌های تحلیلی مانند SOCAAS می‌توانند الگوهای ترافیک و دسترسی را بررسی کنند تا هرگونه رفتار مشکوکی مشخص شود. این روش امکان پاسخ سریع به حوادث امنیتی و اصلاح آسیب‌پذیری‌ها را فراهم کرده و از گسترش آلودگی در محیط ابری جلوگیری می‌کند.
استفاده از راهکارهای مدرن امنیتی
به‌کارگیری فناوری‌های نو مانند EDR، XDR و Kaspersky Hybrid Cloud Security می‌تواند امنیت چندلایه و هوشمند برای محیط‌های ابری فراهم کند. این راهکارها تهدیدات سایبری را در نقاط مختلف شبکه شناسایی و تحلیل می‌کنند و پاسخ‌دهی خودکار ارائه می‌دهند. Kaspersky Hybrid Cloud Security با سازگاری بالا از محیط‌های ترکیبی محافظت کرده و با کاهش پیچیدگی مدیریت، بهره‌وری را افزایش می‌دهد. در مجموع، استفاده از چنین فناوری‌هایی به ایجاد یک زیرساخت ابری امن و پایدار کمک می‌کند.
استفاده از ابر خصوصی
ابر خصوصی با محرمانگی بیشتر برای سازمان‌ها
ابر خصوصی کنترل کامل‌تری بر داده‌ها و پیکربندی امنیتی ارائه می‌دهد و گزینه‌ای مناسب برای سازمان‌هایی است که به محرمانگی بیشتر نیاز دارند. در این مدل، منابع و زیرساخت‌ها تنها به یک نهاد اختصاص داده می‌شوند تا احتمال نفوذ خارجی کاهش پیدا کند. با وجود هزینه بالاتر نسبت به ابر عمومی، این روش برای محیط‌های حساس یا دارای الزامات انطباق سخت‌گیرانه کارآمدتر است.
اجرای تست نفوذ (Pen Testing)
تست نفوذ راهکاری عملی برای ارزیابی میزان آمادگی در برابر حملات واقعی است. با شبیه‌سازی حملات هکرها، ضعف‌های پنهان در شبکه یا برنامه‌های ابری شناسایی می‌شود. این روش به سازمان‌ها کمک می‌کند پیش از بهره‌برداری مهاجمان، آسیب‌پذیری‌ها را اصلاح کنند. انجام منظم Pen Test در محیط‌های ابری باعث افزایش تاب‌آوری، کاهش خطر نفوذ و ارتقای قابلیت پاسخ‌گویی می‌شود. استفاده از این روش در کنار ابزارهای مدرن، پایه‌ای برای امنیت پویا در فضای ابری است.
نقش راهکارهای Kaspersky در امنیت فضای ابری
راهکارهای کسپرسکی با ترکیب فناوری‌های پیشرفته و رویکردی چندلایه، از داده‌ها و زیرساخت‌های سازمانی در برابر تهدیدات فضای ابری محافظت می‌کنند. این راهکارها با ارائه داشبورد مدیریتی ساده و قابل تنظیم، امکان نظارت متمرکز و پاسخ سریع به رخدادهای امنیتی را فراهم می‌سازند. کسپرسکی با عملکرد اثبات‌شده در آزمون‌های بین‌المللی، اطمینان و کارایی را برای محیط‌های ابری فراهم کرده و با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه، گزینه‌ای مطمئن برای کسب‌وکارهایی است که به دنبال امنیت پایدار و مدیریت آسان در فضای ابری هستند.
آینده امنیت فضای ابری در ایران؛ حرکت به سمت Cloud-native Security
با رشد سریع استفاده از زیرساخت‌های ابری در ایران، ضرورت حرکت به سمت مدل‌های امنیتی نوین مانند Cloud-Native Security بیش از پیش احساس می‌شود. این رویکرد با تمرکز بر امنیت توکار، به جای افزودن لایه‌های محافظتی جداگانه، امنیت را جزئی از طراحی و توسعه نرم‌افزار قرار می‌دهد. در این ساختار، مقیاس‌پذیری و پویایی امنیت با افزایش ترافیک یا سرویس‌ها هماهنگ بوده و با تحلیل مستمر داده‌ها و فعالیت‌ها، تهدیدات به‌صورت بلادرنگ شناسایی می‌شوند. چنین مدلی، زیرساختی پایدار برای تحول دیجیتال در کشور فراهم می‌سازد.
جمع‌بندی
با گسترش تهدیدات فضای ابری، امنیت باید بخشی از طراحی زیرساخت، توسعه سرویس و فرهنگ سازمانی باشد. زمانی که امنیت در لایه‌های اصلی معماری قرار داده شود، پایداری و اطمینان بیشتری در ارائه خدمات شکل می‌گیرد. در نهایت بهره‌گیری از فناوری‌های نو مانند EDR، XDR و Kaspersky Hybrid Cloud Security مسیر امن‌تری برای توسعه ابر در ایران فراهم می‌کند.
در این مسیر، رادسکیور با تمرکز بر راهکارهای امنیت سایبری و پشتیبانی تخصصی از سازمان‌ها، نقش مهمی در ارتقای امنیت ابری دارد. این مجموعه با همکاری برندهای معتبر جهانی، راهکارهایی ارائه می‌دهد که به توسعه پایدار و افزایش کارایی زیرساخت‌ها کمک می‌کنند. برای ساخت آینده‌ای امن‌تر در فضای ابری، رادسکیور انتخابی هوشمند است.
سوالات متداول
مهم‌ترین تهدید امنیتی در استفاده از فضای ابری چیست؟
مهم‌ترین این تهدیدها، دسترسی غیرمجاز و سرقت داده‌های حساس است که اغلب به دلیل پیکربندی اشتباه و نفوذ هکرها رخ می‌دهد.
چگونه می‌توان امنیت داده‌ها را در فضای ابری افزایش داد؟
با استفاده از رمزنگاری، احراز هویت چندعاملی، مدیریت دقیق دسترسی‌ها و نظارت مستمر بر فعالیت کاربران می‌توان امنیت را تقویت کرد.
آیا استفاده از ابر خصوصی برای سازمان‌های ایرانی ضروری است؟
در سازمان‌های دارای داده‌های حساس یا الزامات انطباقی، ابر خصوصی به دلیل کنترل بیشتر بر امنیت و محرمانگی انتخاب مناسب‌تری است. اما نمی‌تواند برای تمام سازمان‌ها قابل اجرا باشد.
نقش رادسکیور در ارتقای امنیت ابری چیست؟
رادسکیور با ارائه راهکارهای امنیت سایبری و همکاری با برندهای جهانی، به سازمان‌ها در ایجاد زیرساخت‌های ایمن و افزایش پایداری خدمات ابری کمک می‌کند.
